- JAKI BYŁ PRZEPIS ALCHEMIKÓW NA NIEŚMIERTELNOŚĆ?
- JAN AMOS KOMEŃSKI JAKO WIELKI ALCHEMIK!
- ROLA MISTYKI W PRACY NAUKOWEJ IZAAKA NEWTONA!
Celem przygotowanego programu zajęć fakultatywnych jest zaprezentowanie problematyki edukacji z całkowicie odmiennej perspektywy - perspektywy mistycznej, ezoterycznej, tajemnej. Podczas zajęć studenci będą mieli okazję zapoznać się z dziejami rozmaitych kultur, często nieobecnych w nauczaniu szkolnym i szczegółowo poznać wybrane zagadnienia z historii edukacji tajemnej, tzn. niedostępnej dla profanów.
Zajęcia będą miały formę konwersatoryjną, co oznacza, iż prowadzący dopuszcza możliwość zadawania pytań, pogłębiania pewnych kwestii, dyskutowania nad ich sensem, przydatnością itd. Materiał na kolejne zajęcia przygotowuje prowadzący, studenci zaś otrzymują obszerną literaturę, dzięki której MOGĄ poszerzać swoje zainteresowania.
Aby uzyskać zaliczenie należy wykazać się obecnością i na koniec dokonać indywidualnej bądź grupowej analizy zadanego tekstu źródłowego, z wykorzystaniem poznanej na zajęciach wiedzy i terminologii.
TREŚCI PROGRAMOWE:
|
1.1. Wprowadzenie do tematyki 1.1.1. Podstawowe definicje 1.1.2. Sacrum a profanum 1.1.3. Relacje uczeń – mistrz 1.1.4. Rodzaje stowarzyszeń tajemnych 1.1.5. Rola inicjacji w edukacji 1.1.6. Przedstawienie literatury źródłowej i opracowań Albert, K. (2002). Wprowadzenie do filozoficznej mistyki. Kęty. Eliade, M. (1999). Sacrum i profanum. O istocie religijności. (R. Reszke, Trans.). Warszawa. Kołakowski, L. (2005). Obecność mitu. Warszawa: Prószyński i S-ka. Pełka, L. (1963). Śladami pierwotnych wierzeń. Warszawa. Tokariew, S. A. (1969). Pierwotne formy religii i ich rozwój. Warszawa. Wierciński, A. (2010). Magia i religia. Szkice z antropologii religii (3rd ed.). Kraków. |
|
|
1.2. Inicjacje u ludów pierwotnych i szamanizm 1.2.1. Charakterystyka ogólna 1.2.2. Ryty przejścia i stowarzyszenia tajemne u ludów pierwotnych 1.2.3. Pojęcie szamanizmu, funkcje szamanów 1.2.4. Metody rekrutacji szamanów, powołanie mistyczne 1.2.5. Choroby i inicjacje 1.2.6. Charakterystyka mocy szamańskich Buchowski, M. (1993). Magia i rytuał. Warszawa. Drury, N. (1994). Szamanizm. (H. Smagacz, Trans.). Poznań. DuBois, T. A. (2009). An introduction to shamanism. Cambridge. Eliade, M. (1988). Historia wierzeń i idei religijnych, t. I-III. (S. Tokarski, Trans.). Warszawa. Eliade, M. (1994). Szamanizm i archaiczne techniki ekstazy. (K. Kocjan, Trans.). Warszawa. Eliade, M. (1999). Mity, sny i misteria. (K. Kocjan, Trans.). Warszawa. Eliade, M. (1999). Sacrum i profanum. O istocie religijności. (R. Reszke, Trans.). Warszawa. Jensen, A. E. (1973). Myth and cult among primitive peoples. Chicago-London. Malinowski, B. (1990). Mit, magia, religia. (B. Leś & D. Praszałowicz, Trans.). Warszawa. Norbeck, E. (1961). Religion in primitive society. New York-Evanston. Pełka, L. (1963). Śladami pierwotnych wierzeń. Warszawa. Tokariew, S. A. (1969). Pierwotne formy religii i ich rozwój. Warszawa. Wasilewski, J. S. (1979). Podróże do piekieł. Rzecz o szamańskich misteriach. Warszawa. Wierciński, A. (2010). Magia i religia. Szkice z antropologii religii (3rd ed.). Kraków. |
|
|
1.3. W kręgu duchowości indyjskiej 1.3.1. Z zagadnień metodologii historii porównawczej religii 1.3.2. Podstawowe pojęcia związane z kulturą hinduską 1.3.3. Najstarsze poematy: Mahabharata i Ramajana 1.3.4. Ewolucja poglądów filozoficznych: Wedy, brahmany, aranjaki i upaniszady 1.3.5. Różnorodność religijno-filozoficzna w Indiach 1.3.6. Sanatanadharma a edukacja tajemna Balcerowicz, P. (2003). Historia klasycznej filozofii indyjskiej, cz. 1: początki, nurty analityczne i filozofia przyrody. Warszawa. Brockington, J. L. (1990). Święta nić hinduizmu. Hinduizm w jego ciągłości i różnorodności. (J. Marzęcki, Trans.). Warszawa. Flood, G. (2008). Hinduizm. Wprowadzenie. (M. Ruchel, Trans.). Kraków. Hamilton, S. (2010). Filozofia indyjska. Wprowadzenie. (M. Szkółka & M. Jakubczak, Trans.). Kraków. Kudelska, M. (2001). Filozofia Indii - kilka uwag wstępnych. In B. Szymańska (Ed.), Filozofia Wschodu. Kraków. Kudelska, M. (2006). Hinduizm. Kraków. Sellmer, S. (2011). Indyjski schemat “celów człowieka.” Estetyka i krytyka, 22(3). Sławski, J., & Biały, G. (Trans.). (n.d.). Ramajana - Opowieść o księciu Ramie. Szuwalska, I. (Trans.). (2007). Mahabharata. Wrocław. |
|
1.4. Edukacja tajemna w praktykach jogi1.4.1. Joga jako złożony system filozoficzny 1.4.2. Cel praktykowania jogi 1.4.3. Inicjacja jako niezbędny warunek przystąpienia do praktyk jogicznych 1.4.4. Guru i jego zadania 1.4.5. Aśramy 1.4.6. Elementy praktyki: yama, niyama, asana, pranajama, pratyahara, dharana, dhyana, samadhi 1.4.7. Omówienie edukacyjnych walorów praktyk jogicznych |
|
1.5. Edukacja tajemna w praktykach tantry 1.5.1. Geneza tantry 1.5.2. Charakterystyka praktyk tantrycznych 1.5.3. Rola guru w procesie edukacji |
|
1.6. Alchemia w czasach starożytnych1.6.1. Powstanie alchemii i jej zadania 1.6.2. Alchemia mistyczna a prechemia 1.6.3. Alchemia w Indiach 1.6.4. Alchemia na Starożytnym Bliskim Wschodzie |
|
|
1.7. Gnoza 1.7.1. Powstanie gnozy i jej rodzaje 1.7.2. Natura gnostyckiej „wiedzy”, jej praktyczny charakter 1.7.3. Symboliczny język gnozy 1.7.4. Wtajemniczenie 1.7.5. Rola kobiet we wspólnotach (gminach) gnostyckich |
|
|
1.8. Późnoantyczne i średniowieczne herezje 1.8.1. Wprowadzenie do problematyki herezji średniowiecznych 1.8.2. Gnostycyzm a średniowieczne herezje 1.8.3. Manichejczycy 1.8.4. Bogomili 1.8.5. Katarzy 1.8.6. Metody wtajemniczania w rdzeń doktryny |
|
|
1.9. Hermetyzm i alchemia nowożytna 1.9.1. Antyczne korzenie nowożytnych ruchów mistycznych i hermetyzm 1.9.2. Neoplatonizm renesansowy i jego aktualność w okresie późniejszym; Akademia Platońska we Florencji 1.9.3. Hermetyzm 1.9.3.1. Rola tekstów objawionych i mistrza w przygotowywaniu uczniów 1.9.3.2. Wiedza hermetyczna jako rodzaj najwyższej gnozy 1.9.3.3. Zanik misteriów i inicjacja „duchowa” 1.9.3.4. Hermetyzm renesansowy; Corpus Hermeticum, Marsilio Ficino; harmonia pomiędzy hermetyzmem i magią hermetyczną a chrześcijaństwem 1.9.4. Alchemia nowożytna 1.9.4.1. Rola podróży edukacyjnych w edukacji tajemnej 1.9.4.2. Związek alchemii z innymi nurtami filozoficzno-mistycznymi 1.9.4.3. Alchemia a rozwój nauk nowożytnych; Newton i dążenie do połączenia alchemii z filozofią mechanicystyczną 1.9.4.4. Symboliczny, tajemny język alchemii |
|
1.10. Różokrzyżowcy1.10.1. Historia zgromadzenia i cele funkcjonowania 1.10.2. Warunki stawiane adeptom 1.10.3. Wtajemniczenie, jego rola 1.10.4. Misteria i ich ochrona 1.10.5. Wybrane sylwetki: m.in. Johann Valentin Andreae – teoretyk wychowania i autor pierwszych tekstów odsłaniających tajemnice Różo-Krzyża: Fama Fraternitatis a powszechna reforma nauki w Europie |
|
|
1.11. Magia 1.11.1. Definicje magii 1.11.2. Magia a religia; magia a nauka 1.11.3. Rola magii w religiach pierwotnych 1.11.4. Dziedzictwo klasyczne 1.11.5. Praktyki w Europie czasów średniowiecza i późniejszych 1.11.6. Rodzaje magii 1.11.7. Sposoby zdobywania wiedzy tajemnej; profesja magów; specyfika wszechstronnego wykształcenia magów |
|
|
1.12. Wolnomularstwo 1.12.1. Korzenie wolnomularstwa, symbolika średniowiecznych form budowlanych i rola wtajemniczenia 1.12.2. Wkład gnozy, alchemii i hermetyzmu w rozwój wolnomularstwa 1.12.3. Pojęcie wolnomularstwa i struktura organizacyjna 1.12.4. Istota Sztuki Królewskiej 1.12.5. Poszczególne stopnie wtajemniczania i rytuały wolnomularskie |
Literatura dla osób zainteresowanych problematyką:
Albert, K. (2002). Wprowadzenie do filozoficznej mistyki. Kęty.
Balcerowicz, P. (2003). Historia klasycznej filozofii indyjskiej, cz. 1: początki, nurty analityczne i filozofia przyrody. Warszawa.
Brockington, J. L. (1990). Święta nić hinduizmu. Hinduizm w jego ciągłości i różnorodności. (J. Marzęcki, Trans.). Warszawa.
Brooks, D. R. (2001). Wiedza ezoteryczna i tradycja nauczycieli. In D. S. Lopez (Ed.), Praktyki religijne w Indiach. Warszawa.
Buchowski, M. (1993). Magia i rytuał. Warszawa.
Bugaj, R. (1957). W poszukiwaniu kamienia filozoficznego. O Michale Sędziwoju, najsłynniejszym alchemiku polskim. Warszawa.
Bylina, S. (1991). Ruchy heretyckie w średniowieczu. Studia. Wrocław.
Cegielski, T. (1992). “Ordo in Chao” : wolnomularstwo wobec kryzysów doby Oświecenia. Warszawa.
Cegielski, T. (1994). “Ordo ex Chao” : [wolnomularstwo i światopoglądowe kryzysy XVII i XVIII wieku]. T. 1, “Oświecenie Różokrzyżowców” i początki masonerii spekulatywnej 1614-1738. Warszawa.
Czerniak-Drożdżowicz, M. (1999). Tantryczne tradycje Indii. Znak, 51(10).
Dmuchowska, M. (2011). Wartość wiedzy w adwaita-wedancie. Estetyka i krytyka, 22(3).
Drury, N. (1994). Szamanizm. (H. Smagacz, Trans.). Poznań.
DuBois, T. A. (2009). An introduction to shamanism. Cambridge.
Duvernoy, J. (2000). Religia katarów. (J. Gorecka-Kalita, Trans.). Kraków.
Edighoffer, R. (1998). Różokrzyżowcy. (K. Marczewska, Trans.). Warszawa.
Eliade, M. (1988). Historia wierzeń i idei religijnych, t. I-III. (S. Tokarski, Trans.). Warszawa.
Eliade, M. (1994). Szamanizm i archaiczne techniki ekstazy. (K. Kocjan, Trans.). Warszawa.
Eliade, M. (1999). Mity, sny i misteria. (K. Kocjan, Trans.). Warszawa.
Eliade, M. (1999). Sacrum i profanum. O istocie religijności. (R. Reszke, Trans.). Warszawa.
Eliade, M. (2000). Alchemia azjatycka. (I. Kania, Trans.). Warszawa.
Eliade, M. (2000). Kosmologia i alchemia babilońska. (I. Kania, Trans.). Warszawa.
Eliade, M. (2004). Okultyzm, czary, mody kulturalne. Eseje. (I. Kania, Trans.). Warszawa.
Eliade, M. (2004). Patandżali i joga. (I. Kania, Trans.). Warszawa.
Eliade, M. (2007). Kowale i alchemicy. (A. Leder, Trans.). Warszawa.
Eliade, M. (2009). Techniki jogi. (B. Biały, Trans.). Warszawa.
Flood, G. (2008). Hinduizm. Wprowadzenie. (M. Ruchel, Trans.). Kraków.
Garin, E. (2001). Filozof i mag. In E. Garin (Ed.), Człowiek renesansu. Warszawa.
Hamilton, S. (2010). Filozofia indyjska. Wprowadzenie. (M. Szkółka & M. Jakubczak, Trans.). Kraków.
Hass, L. (1982). Wolnomularstwo w Europie Środkowo-Wschodniej w XVIII i XIX wieku. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź.
Jakubczak, M. (1999). Poznanie wyzwalające. Filozofia jogi klasycznej. Kraków.
Jakubczak, M. (2001). Elementy filozofii jogi. In B. Szymańska (Ed.), Filozofia Wschodu. Kraków.
Jensen, A. E. (1973). Myth and cult among primitive peoples. Chicago-London.
Jerzak-Gierszewska, T. (1995). Religia a magia. Klasyczne koncepcje antropologiczne. Poznań.
Jonas, H. (1994). Religia gnozy. (M. Klimowicz, Trans.).
Jung, C. G. (1989). Rebis czyli kamień filozofów. (J. Prokopiuk, Trans.). Warszawa.
Jung, C. G. (2010). Mysterium Coniunctionis. Studium dzielenia i łączenia psychicznych w alchemii. (R. Reszke, Trans.). Warszawa.
Kieckhefer, R. (2001). Magia w średniowieczu. (I. Kania, Trans.). Kraków.
Kudelska, M. (2001). Filozofia Indii - kilka uwag wstępnych. In B. Szymańska (Ed.), Filozofia Wschodu. Kraków.
Kudelska, M. (2006). Hinduizm. Kraków.
Lambert, M. (2002). Herezje średniowieczne. Od reformy gregoriańskiej po reformację. (W. J. Popowski, Trans.). Gdańsk-Warszawa.
MacNulty, K. (2007). Wolnomularstwo : sekrety i symbole masonów, ich historia i znaczenie. (B. Mierzejewska, Trans.). Warszawa.
Malinowski, B. (1990). Mit, magia, religia. (B. Leś & D. Praszałowicz, Trans.). Warszawa.
Mrozek-Dumanowska, A. (1990). Człowiek w labiryncie magii. Warszawa.
Nasierowski, T. (1996). Wolnomularstwo bez tajemnic. Warszawa.
Norbeck, E. (1961). Religion in primitive society. New York-Evanston.
Nowicki, A. (1997). Filozofia masonerii u progu siódmego tysiąclecia. Gdynia.
O’Shea, S. (2002). Herezja doskonała. Światoburcze życie oraz zagłada średniowiecznych katarów. (H. Szczerkowska, Trans.). Poznań.
Pełka, L. (1963). Śladami pierwotnych wierzeń. Warszawa.
Posacki, A. (2009). Ezoteryzm i okultyzm - formy dawne i nowe. Aspekty filozoficzno-teologiczne i praktyczno-duszpasterskie. Radom.
Quispel, G. (1988). Gnoza. (B. Kita, Trans.). Warszawa.
Rijckenborgh, J. van. (1989). Elementarna filozofia nowoczesnego różokrzyża. Warszawa.
Rudolph, K. (1995). Gnoza. Istota i historia późnoantycznej formacji religijnej. (G. Sowiński, Trans.). Kraków.
Runciman, S. (1996). Manicheizm średniowieczny. (J. Prokopiuk & B. Zborski, Trans.). Gdańsk.
Sacha-Piekło, M. (1999). Tam gdzie pustka staje się światłem. Symbol światła w doktrynie i prraktykach siddhajogi. Kraków.
Sédir, P. (1994). Różokrzyżowcy. Historia i nauka. (J. Prokopiuk, Trans.).
Sellmer, S. (2011). Indyjski schemat “celów człowieka.” Estetyka i krytyka, 22(3).
Sławski, J., & Biały, G. (Trans.). (n.d.). Ramajana - Opowieść o księciu Ramie.
Stachura, M. (2000). Heretycy, schizmatycy i manichejczycy wobec Cesarstwa Rzymskiego : (lata 324-428, wschodnia część Imperium). Kraków.
Stadnik, A. (Trans.). (2009). Bhagawadgita. Wrocław.
Starowieyski, M. (Ed.). (2002). Apokryfy Nowego Testamentu. 3, Listy i apokalipsy chrześcijańskie. Kraków.
Starowieyski, M. (Ed.). (2003). Ewangelie apokryficzne. Cz. 1, Fragmenty, Narodzenie i dzieciństwo Maryi i Jezusa. Kraków.
Starowieyski, M. (Ed.). (2003). Ewangelie apokryficzne. Cz. 2, Św. Józef i św. Jan Chrzciciel, Męka i Zmartwychwstanie Jezusa, Wniebowzięcie Maryi. Kraków.
Stępień, M. B. (2000). Poszukiwacze prawdy : wolnomularstwo i jego tradycja. Lublin.
Szuwalska, I. (Trans.). (2007). Mahabharata. Wrocław.
Szyszko-Bohusz, A. (1978). Joga - indyjski system filozoficzny, leczniczy i pedagogiczny. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk.
Tokariew, S. A. (1969). Pierwotne formy religii i ich rozwój. Warszawa.
Tokarski, S. (1987). Jogini i wspólnoty. Nowoczesna recepcja hinduizmu. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź.
Tomkowski, J. (1993). Mistyka i herezja. Wrocław.
Trzciński, Ł. (2001). Tantra śiwaicka. In B. Szymańska (Ed.), Filozofia Wschodu. Kraków.
Wasilewski, J. S. (1979). Podróże do piekieł. Rzecz o szamańskich misteriach. Warszawa.
Webster, C. (1992). Od Paracelsusa do Newtona. Magia i powstanie nowożytnej nauki. (K. Kopcińska & A. Zapałowski, Trans.). Warszawa.
Wierciński, A. (2010). Magia i religia. Szkice z antropologii religii (3rd ed.). Kraków.
Wójtowicz, N. (1997). Sztuka królewska : historia i myśl wolnomularstwa na przestrzeni dziejów. Wrocław.
Wüthrich Sarnowska, M. M. (Trans.). (2011). Asztawakragita. Tajemnice jogi poznania. Warszawa.
Wypustek, A. (2001). Magia antyczna. Wrocław-Warszawa-Kraków.