1. Temat: KOBIETA W KULTURZE EUROPY
2. Zajęcia przeznaczone są dla studentów WSE wszystkich kierunków i specjalności oraz z innych wydziałów
3. Liczba godzin: 30
4. Forma zajęć: wykład lub konwersatorium (w zależności od preferencji słuchaczy)
5. Oczekiwane efekty kształcenia: Zaznajomienie studentów z istotnym problemem historii kultury jakim był wkład kobiet w tworzenie i recepcję kultury wysokiej – łacińskiej i popularnej – tworzonej w językach narodowych.
Student:
- pozna specyfikę rozwoju cywilizacyjnego Europy w okresie od antyku do początków ery nowożytnej
- będzie umiał wyjaśnić podstawowe elementy procesu dziejowego: przemian kulturowych i cywilizacyjnych, które skutkowały taką a nie inną społeczną pozycją kobiety;
- nabędzie wiedzę o ówczesnych formach kształcenia kobiet, ich życiu rodzinnym, społecznym, politycznym, kulturowym;
- pozna metody wychowawcze stosowane wobec kobiet na przestrzeni dziejów oraz ich specyfikę w poszczególnych krajach i okresach;
- nabędzie umiejętność analizy tekstów źródłowych i korzystania z literatury przedmiotu wiedzę.
Zadaniem zajęć będzie także ukazanie na szerokim tle społecznym, politycznym i kulturowym roli kobiet w piśmiennictwie, sztuce, poezji, literaturze pięknej od antyku do schyłku średniowiecza i początków renesansu. Szczególna uwaga zostanie skupiona na analizie wpływu przemian kulturowych, społecznych i ekonomicznych europejskiej cywilizacji na edukację i wychowanie kobiet, pochodzących z różnych warstw społecznych.
6. Treści programowe: Kobieta w świecie starożytnych Greków – doba patriarchatu?; Kobieta w antyku rzymskim; Antyk chrześcijański – rewolucja w społecznych dziejach kobiet?; Pozycja społeczna kobiety w okresie średniowiecza – specyfika społeczeństwa stanowego; Wpływ Kościoła na wychowanie i styl życia kobiet – kobiety święte i grzesznice; Środowisko życia kobiety – długość życia, dzietność, warunki bytowe, zdrowotność, zajęcia; Edukacja kobiet; Kobieta w kulturze rycerskiej i dworskiej; Kobieta jako twórca i konsument kultury (materialnej i duchowej); Specyfika renesansu XII wieku i problem świętości kobiet, kobieta w klasztorze, kobieta niezależna? – emancypacja i feminizm w XIII w.? Aktywność zawodowa kobiet; Kobieta w literaturze i sztuce.
7. Warunki zaliczenia: Obecność na zajęciach, aktywność (w przypadku konwersatorium). W przypadku nieobecności, lub chęci podwyższenia oceny – rozmowa na temat przeczytanych lektur
8. Wybrana literatura:
Beer F., Kobiety i doświadczenie mistyczne w średniowieczu, Warszawa 1996
Brunel-Lobrichon G., Amando C.B., Życie codzienne w czasach trubadurów, Poznań 2000
Człowiek średniowiecza, red. J. Le Goff, Warszawa-Gdańsk 1996
Duby G., Damy XII wieku, Warszawa 2000
Duby G., Rycerz, kobieta i ksiądz. Małżeństwo w feudalnej Francji, Warszawa 1986
Eisenberg J., Kobieta w czasach Biblii, Gdańsk 1996
Harksen S., Kobieta w średniowieczu, Warszawa 1975
Historia życia prywatnego, red. P. Veyne i inni, t. 1-4, Wrocław 2005-2006
Kobieta i rodzina w średniowieczu i na progu czasów nowożytnych, red. Z.H. Nowak, A. Radzimiński, Toruń 1998
Kobieta w kulturze średniowiecznej Europy, Poznań 1995
Le Goff J., Kultura średniowiecznej Europy, Warszawa 1970
Pernoud R., Kobieta w czasach katedr, Warszawa 1990
Pernoud R., Kobieta w czasach wypraw krzyżowych, Gdańsk 2002
Ratajczak K., Edukacja kobiet w kręgu dynastii piastowskiej w średniowieczu, Poznań 2005
Seibert I., Kobieta Starożytnego Wschodu, Warszawa 1975
Strzelczyk J., Pióro w wątłej dłoni, Warszawa 2008
Winniczuk L., Kobieta w starożytności, Lwów 1932; wersja cyfrowa: http://www.wbc.poznan.pl/publication/99802
Publikacje własne, związane z tematem fakultetu:
* Szkic z dziejów opactwa cysterek w Owińskach. 750. rocznica fundacji, „Nasza Przeszłość” 98 (2002), s. 531-548.
* Między Wschodem a Zachodem – kontakty kulturalne dynastii piastowskiej, w: Tradycja łacińska i bizantyjska wobec idei jedności europejskiej, red. A.W. Mikołajczak, M. Walczak-Mikołajczakowa, Gniezno 2003, s. 62-85.
* Poglądy Ojców Kościoła na wychowanie i edukację kobiet, „Biuletyn Historii Wychowania” 15-16 (2002) [wyd. 2003], s. 15-23.
* Działalność pedagogiczna średniowiecznych królowych Polski Elżbiety Łokietkówny i Elżbiety Rakuszanki, w: Działalność kobiet polskich na polu oświaty i nauki, red. W. Jamrożek, D. Żołądź-Strzelczyk, Poznań 2003, s. 85-98.
Miracula z „Żywota świętej Jadwigi”, księżnej Śląska jako źródło do dziejów wychowania, „Biuletyn Historii Wychowania” 1-2 (2004) [wyd. 2005], s. 14-22.
* Edukacja kobiet w kręgu dynastii piastowskiej w średniowieczu, Poznań 2005
* Świeckie akcenty w dworskiej edukacji córek polskich królów i książąt z rodu Piastów, w: Cognitioni gestorum. Studia z dziejów średniowiecza dedykowane Profesorowi Jerzemu Strzelczykowi, red. D.A. Sikorski, A.M. Wyrwa, Poznań-Warszawa 2006, s. 345-358.
* Wychowawcy książąt z rodu Piastów w świetle wybranych źródeł narracyjnych z XII-XII wieku, [w:] Ad novum fructum. Z okazji jubileuszu poznańskich historyków wychowania, pod red. W. Jamrożka, K. Ratajczaka, D. Żołądź-Strzelczyk, Poznań 2007, s. 35-43.
* Dwór Henryków śląskich – o wielokulturowości piastowskiego środowiska dworskiego w pierwszej połowie XIII wieku, [w:] Zderzenie czy dialog państw narodowych w Europie?, pod red. J. Sobczaka i A.W. Mikołajczaka, Poznań 2008, s. 273-280.