Informacje o zakładzie

Zakład Historii Wychowania w Uniwersytecie im. A. Mickiewicza w Poznaniu funkcjonuje od 1 września 1967 roku. Początkowo związany był on z Katedrą Pedagogiki. Pierwszymi pracownikami Zakładu byli: Stanisław Michalski, Jan Hellwig (jako starszy asystent) oraz Ewa Kijas (jako asystent od 1968 roku).
Funkcję kierownika Zakładu objął Stanisław Michalski i pełnił ją do 9 grudnia 1990 roku. Jego zainteresowania badawcze koncentrowały się wokół najnowszej polskiej myśli pedagogicznej. Jego prace dotyczyły poglądów pedagogicznych i działalności oświatowej czy naukowej takich osób, jak: Aniela Szycówna, Stefania Sempołowska, Maria Lipska-Librachowa, Jadwiga Dziubińska, Helena Radlińska oraz Stanisław Karpowicz, Stefan Rudniański, Antoni Bolesław Dobrowolski, Henryk Rowid, Aleksander Kamiński. Obok akcentowania roli wybitnych jednostek w rozwoju myśli pedagogicznej Stanisław Michalski interesował sie dziejami oświaty rolniczej i edukacji młodzieży wiejskiej, a także zagadnieniami pedeutologicznymi w perspektywie historycznej. Warto podkreślić, że do jego dorobku naukowego zaliczają się również prace z zakresu metodologii historii wychowania. Uczony ten zwracał uwagę na naturalny związek historii wychowania z innymi specjalizacjami historycznymi, ale był wyrazicielem opinii o "pedagogicznej koncepcji historii wychowania". Miało się to wyrażać w odpowiednim ujęciu przedmiotu i zadań tej dyscypliny.
Po śmierci Stanisława Michalskiego kierownictwo Zakładu powierzone zostało Janowi Hellwigowi. Jego prace badawcze związane były z dziejami wychowania XIX i XX wieku, interesowały go w szczególności dzieje kształcenia nauczycieli i zawodowego ruchu nauczycielskiego, dzieje szkolnictwa oraz metodologii historii wychowania. Nie można pominąć jego prac z zakresu dziejów praktyki i teorii pedagogicznej w Wielkopolsce czasów zaboru pruskiego oraz Polski niepodległej. W odniesieniu do prac metodologicznych prof. Jana Hellwiga zwrócić można uwagę na fakt uznawania przez niego historii wychowania za graniczną dyscyplinę, usytuowaną pomiędzy naukami historycznymi i pedagogicznymi. W związku z tym, jej przedmiot i metody formowane być powinny właśnie przez obie te dyscypliny. Nie można pominąć milczeniem jego prac biografistycznych, dotyczących takich osób, jak August Cieszkowski, Ewaryst Estkowski, Hipolit Cegielski, Karol Libelt, Kazimierz Jeżewski, Antoni Danysz, Bogdan Nawroczyński, Ludwik Jaxa-Bykowski. Jan Hellwig kierował Zakładem do 2000 roku.
W latach 2000-2021 funkcję kierownika Zakładu pełnił prof. Wiesław Jamrożek. Jego zainteresowania i badania naukowe koncentrowały się wokół dziejów myśli i praktyki edukacyjnej, przede wszystkim w XIX i XX wieku. Dotyczyły one takich zagadnień, jak: teoria i metodologia historii wychowania, twórcy polskiej historii wychowania, ideologia i działalność edukacyjna polskich ruchów politycznych i społecznych w XIX i XX w., edukacja kobiet w XIX i XX w., polska myśl pedagogiczna XIX i XX w., wychowanie obywatelskie na ziemiach polskich w XIX i XX w., reformy szkolne na ziemiach polskich (od XVIII do końca XX w.), wychowanie w rodzinie polskiej XIX i XX w., dzieje oświaty dorosłych na ziemiach polskich w XIX i XX w., narodziny i rozwój pracy socjalnej w Polsce. W ostatnich latach życia w kręgu zainteresowań naukowo-badawczych znalazły się także tzw. czasy stanisławowskie, przypadające na ostatni okres istnienia Pierwszej Rzeczypospolitej. Był pomysłodawcą i organizatorem cyklicznych spotkań historyków wychowania o charakterze seminariów naukowych w Domu Pracy Twórczej w Obrzycku. Redagował także czołowy periodyk z zakresu dziejów oświaty: „Biuletyn Historii Wychowania”. Aktywnie działał w wielu towarzystwach i organizacjach, m.in. pełnił funkcję wiceprezesa, a w latach 2008–2020 prezesa Towarzystwa Historii Edukacji. Za osiągnięcia na polu naukowym był wielokrotnie wyróżniany nagrodami rektorskimi oraz wydziałowymi UAM.
Zakład Historii Wychowania działał w przeszłości najpierw w strukturach Katedry Pedagogiki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, następnie, od 1969 roku, Instytutu Pedagogiki, a od 1993 roku, w ramach Wydziału Studiów Edukacyjnych. W chwili obecnej w Zakładzie Historii Wychowania zatrudnieni są profesorowie: Dorota Żołądź-Strzelczyk, Justyna Gulczyńska, Edyta Głowacka-Sobiech, Katarzyna Kabacińska, Krzysztof Ratajczak oraz doktorzy: Mikołaj Brenk, Michał Nowicki oraz Konrad Nowak-Kluczyński. Obecnie kierownikiem Zakładu jest prof. Dorota Żołądź-Strzelczyk. Obecne zainteresowania badawcze pracowników Zakładu koncentrują się wokół następujących zagadnień: metodologia, teoria i dydaktyka historii wychowania; dzieje wychowania, szkolnictwa i myśli edukacyjnej w Polsce okresu średniowiecza i czasów nowożytnych (do upadku I Rzeczypospolitej); dzieje edukacji kobiet; dzieje zawodowego ruchu nauczycielskiego; dzieje skautingu i harcerstwa; problematyka edukacyjna w programach i działalności polskich ruchów społecznych i politycznych w XIX i XX wieku; dzieje szkolnictwa i reform edukacyjnych w Polsce XIX i XX wieku; biografistyka historyczno-pedagogiczna; dzieje wychowania w rodzinie; dzieje opieki i pomocy społecznej na ziemiach polskich; dzieje myśli edukacyjnej i ideologii wychowaczych w XX wieku. dzieje edukacji filozoficznej Część z tych tematów realizowana jest we współpracy z innymi ośrodkami naukowymi. Przykładem mogą być badania nad dziejami wychowania w rodzinie czy dziejami edukacji obywatelskiej, realizowane we współpracy z historykami wychowania z Uniwersytetu Bydgoskiego im. Kazimierza Wielkiego. Współpraca ta zaowocowała wydaniem w 2002 roku dwóch tomów książki pt. Dziecko w rodzinie i społeczeństwie przygotowanej na jedną z konferencji naukowych. Zakład Historii Wychowania współpracuje z Towarzystwem Historii Edukacji. Od 1995 roku wydaje czasopismo Biuletyn Historii Wychowania, które w 2002 roku stało się oficjalnym organem wspomnianego Towarzystwa. Pracownicy Zakładu angażują się również w organizowanie konferencji naukowych oraz tematycznych seminariów, na które zapraszani są goście z innych ośrodków naukowych.